donderdag 28 november 2019

V&T: Mariavespers

Uitleg over de mariavespers door Hans van Gelder

De Italiaan Claudio Monteverdi is net als Jan Pieterszoon Sweelinck een componist op het breukvlak tussen Renaissance en Barok. Monteverdi was achtereenvolgens werkzaam in Cremona, Mantua en Venetië. Waarschijnlijk in 1592 vertrok hij naar Mantua, een cultureel hoogstaande stad, waar de steenrijke familie Gonzaga het openbare leven op elk terrein beheerste. In 1607 schrijft hij zijn eerste opera (Orfeo) gevolgd door “Arianna” met het oog op het huwelijk van Francesco Gonzaga. Wanneer de macht der Gonzaga’s gaat tanen en daarmee ook de arbeidsomstandigheden verslechteren ( ook overlijdt M’s vrouw), dingt de componist in 1613 mee naar de functie van kapelmeester van de S. Marco in Venetië, een betrekking die destijds nog uitsteeg boven een verbintenis met het Vaticaan. Naast kerkmuziek schrijft hij hier opnieuw een aantal beroemd geworden opera’s, waaronder “Il ritorno d’Ulisse in patria” (1640). Monteverdi blijft tot zijn dood in het zeer welvarende Venetië. Hier verschijnen ook de Mariavespers in druk in 1610, opgedragen aan de paus. Het werk is geschreven voor zangers (jongens- en mannenstemmen) en instrumentalisten . Het aantal vereiste partijen verschilt per deel, zo telt het “Nisi Dominus” maar liefst tien vocale partijen. De uitvoering in S. Marco met daarin meerdere galerijen maakt het ook mogelijk stemmen en instrumenten vanaf de verschillende galerijen op elkaar te laten reageren ( “stereo avant la lettre”). De instrumentalisten, waaronder een aantal nu niet meer gangbare (orkest)instrumenten, ondersteunen de zangpartijen maar spelen ook zelfstandig. De Mariavespers vormen een hoogtepunt in de katholieke kerkmuziek van de vroege 17e eeuw en zijn het zondermeer waard door ons beluisterd en bewonderd te worden!